Katarakt ve Katarakt Ameliyatında Kullanılan Mercekler
Katarakt Nedir?
Katarakt, gözümüzün doğal merceğinin zamanla saydamlığını kaybederek bulanıklaşmasıdır.
Bu durumda ışık göz içine eskisi kadar net giremez, görüntüler buğulu ve puslu hale gelir.Hastalarda gece görüş problemleri, renklerde soluklaşma, eskiden yapılabilen aktivitelerde zorlanma hatta düşme ve kazalar gibi problemler görülebilir.
Kataraktın en sık sebebi ileri yaş olsa da, genetik faktörler, göze alınan travmalar, uzun süreli ilaç kullanımı (ör. kortizon), geçirilmiş üveit gibi göz hastalıkları veya şeker hastalığı gibi sistemik hastalıklar da katarakt gelişimini hızlandırabilir. Kataraktın sadece ileri yaşta görülmeyen, bebeklik çağında dahi görünebilen bir durum olduğunu hatırlamkta fayda vardır.
Belirtiler:
- Görmenin giderek bulanıklaşması
- Renklerin soluklaşması
- Gece görmede zorluk, ışık dağılması, farlarda parlamalar
- Gözlük numarasının sık değişmesi
Katarakt Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Kataraktın tek tedavisi cerrahidir. Damla veya ilaçla kataraktın hafiflemesi mümkün değildir.
Günümüzde katarakt tedavisinde en sık uygulanan yöntem fakoemülsifikasyon (FAKO) ameliyatıdır. Bu ameliyatta genellikle göz DAMLA anestezisi denilen bölgesel anestezi ile uyuşturulur. Hasta ya da hekim tercihine bağlı olarak sedasyon anestezisi de eklenebilir. Hekimin gereklilik duyduğu bazı durumlarda ameliyat genel anestezi altında da gerçekleştirilebilir. Bu ameliyatta,
- Kornea kenarından 2-3 mm’lik küçük bir kesiden girilerek özel ince uçlu bir ultrason cihazı ile saydamlığını kaybetmiş mercek küçük parçalara ayrılıp emilir.
- Boşalan kapsül içine yeni, şeffaf ve ömür boyu kalıcı yapay mercek (göz içi lens) yerleştirilir.
- Genellikle dikiş gerektirmez göz birkaç saat ya da bir akşamlığına küçük bir göz flasteri veya şeffaf bir koruyucu ile kapatılır.
Ameliyat genellikle 15–20 dakika sürer ve genellikle aynı gün eve dönülebilir.
Katarakt Ameliyatında Kullanılan Mercek Çeşitleri
Ameliyat kararı esnasında en önemli aşamalardan biri de göze yerleştirilecek göz içi merceğin seçiminin doğru yapılmasıdır. Katarakt operasyonu esnasında kataraktlaşan doğal mercek alındıktan sonra yerine yapay göz içii merceği takılmalıdır. Bu esnada yerleştirilecek mercek tercih edilirken hastanın gözünün anatomik yapısına, hastanın genel sağlık durumu ve günlük alışkanlıklarına bakılarak bir seçim yapılır ve hasta ile bu karar karşılıklı konuşularak alınır. Katarakt operasyonunda tercih edilebilecek çeşitli mercekler şunlardır:
- Monofokal Mercekler
- Günümüzde halen en çok kullanılan standart merceklerdir.
- Tek odağa sahiptir. Genellikle bu odak uzağı net görecek şekilde belirlenir. Bu durumda ara ve yakın mesafe okuma ve uğraşlar için hastanın gözlük takması gerekir.
- Torik Mercekler
- Hastanın korneasında astigmatizma varsa tercih edilir.
- Bu mercekle ameliyat sonrası astigmat giderildiğinden çoğu durumda gözlüksüz uzak görüş sağlanır.
- Torik merceklerin monofokal, EDOF ve multifokal dizaynları vardır.
- EDOF (Extended Depth of Focus) Mercekler
- “Geniş odak aralıklı” merceklerdir.
- Uzak ve ara mesafeyi (bilgisayar, tablet, alışveriş etiketi gibi) netleştirir.
- Yakın okumada çoğunlukla ince bir gözlük desteği gerekir.
- Çalışmalarda çok odaklı merceklere kıyasla daha az ışık yansıması/harelenmeye sebep olduğu gösterilmiştir.
- Trifokal (Multifokal) Mercekler
- Uzak, ara ve yakın mesafeyi kapsar.
- Hastaların büyük kısmı günlük yaşamda gözlüksüz kalabilir.
- Ancak bazı hastalarda gece ışık yansımaları (halo, glare) olabilir.
- Özellikle aktif, gözlüksüz yaşam isteyen ve gece araç kullanımı çok yoğun olmayan kişiler için uygundur.
- Mutlaka hastanın göz yapısının ve genel sağlık durumunun bu merceğe uygunluk açısından değerlendirlimesi gerekir.
- Yeni Nesil Non-diffraktif Mercekler
- Yapay zekâ ile tasarlanan, farklı optik yapıya sahip non-diffraktif lenslerdir.
- Full-range of vision (tam görüş aralığı) Bu merceklerin uzak, ara ve yakın mesafelerde daha kesintisiz görüş sağlayabildiğine ve difraktif halkaları olmadığı için harelenme ve parlama şikayetlerine daha az yol açabileceğine dair çeşitli yayınlar bulunmaktadır.
Hangi Mercek Size Uygun?
Seçim; hastanın genel sağlık durumu, yaşam tarzı, meslek, gece araç kullanımı, okuma alışkanlıkları, göz yapısı ve beklentilerine göre yapılmalıdır.
Sonuç
Katarakt, görmeyi bulanıklaştıran ama tedavisi emin ellerde çok başarılı olan bir hastalıktır..
Bugün elimizdeki tanı, tedavi ve mercek seçenekleri sayesinde, katarakt operasyonları sadece bulanıklığı giderme operasyonları değil, aynı zamanda refraktif cerrahi uygulamalar haline gelmiştir.